2 mei 2007

Lichtblauw en donkerpaars

.
In onze streken is het verschijnsel onbekend, maar bijvoorbeeld in Duitsland moet het geregeld voorkomen. Iemand ergert zich ergens zodanig aan, dat hij op slag katholiek wordt. »Aus Ärger katholisch geworden«, zeggen de machteloze omstanders.
De ergernis waar wij het over zullen hebben, lezer, is gelukkig van geringere orde maar toch een ergernis.
Vaker overkomt het me de laatste tijd, als ik ‘s ochtends in het Sint-Pietersstation een krant koop en uit gewoonte eerst even kop van Le Standaard bekijk –meer dan één kop gaat niet op hun formaat– dat ik dan besluit om De Morgen te kopen.
Dat beschermt een mens nog niet tegen ergernissen! .zult u zeggen, en dat is waar, maar tenminste is er op hun voorpagina al iets meer te zien over de binnenkant van hun krant, en wordt de lezende mens niet pardoes overvallen door een dominerende, resumerende, simplificerende, en vaak nog artistiekerige foto. Die Vandermeersch moest eens een plekje krijgen bij de commerciële TV.
Maar, ook al was vandaag hun foto niet zo erg als gewoonlijk, toch kocht ik De Morgen. Een ergernis kan soms dagen doorwerken. Zodoende las ik, tegen het eind van mijn treinrit, Walter Pauli zijn bespreking van de recente biografie van Ernest Mandel. Ik duidde met rood direct enkele woorden en zinnen aan, en stapte af. Naar het werk.
Daar kwam mij toevallig een artikel uit The New Scientist onder ogen, want met Vlaamse kwaliteitskranten alleen keun ik mijne pap niet koelen, zoals ze in Gent zeggen. Het schijnt dat de Russen verschillende woorden hebben voor lichtblauw en donkerblauw. Voor hen zijn dat twee verschillende kleuren.
Ons kan dit feit wellicht verwonderen, en misschien De Croo weer niet, maar wat ook De Croo nog niet weet, is dat de Russen door die loutere eigenschap van hun taal allemaal in staat zijn om significant sneller onderscheid te maken tussen die twee –voor onstinten van blauw. Bon, kleuren zijn één ding, blauw, paars, rood, vind het verschil maar.
Veel interessanter zou het zijn als wij, en de Morgenredacteurs met ons, twee of zelfs meerdere aparte woorden hadden voor de gradaties die er liggen tussen slim en heel slim.
Pauli had die biografie van Mandel echt gelezen verzekert hij ons, maar hij was na lectuur min of meer onbevredigd achtergebleven. Ik heb die biografie ook niet gelezen ...maar ik bespreek enkel de bespreking ervan, en die heb ik zoals gezegd wél gelezen.
Een interessante slotbeschouwing van Pauli was: Hoe slim deze intellectueel [Mandel] was, blijft een open vraag.
Kwantificeer dat maar eens inderdaad!
En wat betekent voor jou de term intellectueel, Pauli? .Leer eens duidelijk zeggen wat je te zeggen hebt, in je eigen woorden, woorden die je goed machtig bent en waar je zelfs niet over nadenkt. Probeer die wapens eerst eens uit. Ach Walter, mensen die Mandel ooit in een lezing bezig hebben gehoord, zoals uw dienaar, of die met hem school hebben gelopen of zelfs met hem in de klas hebben gezeten op het Antwerpse Atheneum (zoals ik iemand heb gekend), die weten dat wijlen Ezra, heu, donkerblauwslim was.
Als dat je slimste bedenking was, Pauli, aan het eind van een boekrecensie, dan is die lichtblauwslim.
En wat ongeveer wit was, ongeveer halverwege jouw recensie ... is dat je Mandels hoofdwerk Das Spätkapitalismus noemt.
Permitteer jezelf eens ne goeien diksioneir jongen, want dat werk van Mandel lezen, dat moet jij echt niet doen, en om je te troosten: ik heb het ook nooit gedaan.
.

9 opmerkingen:

Anoniem zei

'simplificerende'
jeuj, dat is het!
'Quantifeer'
Eerder gallicistisch, probeer: 'quantificeer'.
Overigens, I like your spirit.

Marc Vanfraechem zei

ik dacht dat ik quantificeer geschreven had, maar neen... thx! verbeterd.

Anoniem zei

Ik had deze reactie al geplaatst, maar blijkbaar is ze verdwenen.

Het Russisch is niet alleen interessant voor het verschil tussen lichtblauw (goluboj, spreek uit galoebOj) en donkerblauw (sinnij, spreek uit sIEnnjiej) - wist u trouwens dat vele (Slavische) talen ook onderscheid maken tussen lichtlichtblauw en lichtdonkerblauw, dus donkerlichtblauw en donkerdonkerblauw, maar ook tussen verschillende tinten rood?).

Het Russisch maakt ook onderscheid tussen soorten 'intelligentie' of 'slimheid'. Slim (umnyj) is iedereen met bepaalde geestelijke kwaliteiten, 'geschoold' of 'gevormd' - iedereen die een degelijke opleiding genoot. Zoals geweten zijn niet alle 'slimmeriken' of 'geschoolde lieden' ook menselijk intelligent ofte kritisch, leergierig, geïnteresseerd (vooral in maatschappelijke kwesties en zijnskwesties). Denk maar aan de horden wereldvreemde burgelijk ingenieurs, al te wereldse studenten rechten of menig journalist (waarbij ik in de drie categorieën niet iedereen over dezelfde kam wens te scheren). Voor die kleine groep mensen kent het russisch het substantief 'intelligent' - een intelligent (cf. intelligentsia!). Dat woord wordt dus zelden gebruikt, gezien het feit dat het slechts weinigen gegeven is aan deze (semantische) eisen te voldoen. Het Russisch kent wel nog het woord 'intellectueel', maar dat staat een trapje lager dan 'intelligent' - het valt samen met iets dat tegelijkertijd 'obrazovannyj' en 'umnyj' combineert.

Marc Vanfraechem zei

bedankt BD, alleen begrijp ik niet dat uw reactie zou verdwenen zijn... ik had geen reactie gezien, terwijl ik ook per mail verwittigd word als er een is. Een raadsel.

Anoniem zei

Beste Marc,
waarschijnlijk was het te wijten aan een interneteuvel. Dat kan altijd gebeuren.

Meteen maak ik ook van de gelegenheid gebruik om mijn appreciatie voor uw blog uit te drukken.

Groet.

Anoniem zei

En de Eskimo's hebben 12 (of daaromtrent) woorden voor sneeuw. Aan de andere kant heb je dan gelukkig het éne Franse woord turquoise, dat een veilige benaming is voor een kleur, die steevast, soms verhitte, discussies oproept: het is blauw nee het is groen. Ik heb spijtig genoeg onvoldoende bagage om hier een leuke politieke sidekick bij te produceren.
Overigens, bd's reactie is waarschijnlijk verdwenen omdat hij maar één keer de woordverificatie heeft gedaan, terwijl dit standaard twee keer moet gebeuren.

Marc Vanfraechem zei

ik dacht dat ik niet eens die woordverificatie ingesteld had; zal dat eens nakijken.
Soms, hoogst zelden, komt er eens een spamreactie met aanbevelingen over viagra, of over beleggingen, en die verwijder ik natuurlijk. Van de rest blijf ik af. Met dat beschaafde publiek van mij is er ook nooit reden om het anders te doen.

Anoniem zei

had laatst ook een commentaar geschreven die 'niet verscheen' ... wellicht die dubbele woordverificatie ...

on topic : Bij De Morgen is 'Das Kapitaal' natuurlijk nooit veraf, tenzij letterlijk ;-)

Marc Vanfraechem zei

natuurlijk! Das Kapital moet in Pauli zijn hoofd gezeten hebben ...had ik helemaal niet opgemerkt! merci.

http://victacausa.blogspot.com/victacausa.blogspot.com5edf7b715d0afaa3d68201fa2d94715a304487db.html